بسمه تعالی

اصول و قواعد مدیریت فرهنگی                                      

منابع :

کتاب مدیریت فعالیت های فرهنگی    سید مهدی حسینی   مرکز نشر هاجر

// فرهنگ عمومی     محمد حسن پور   انتشارات بلور

// اصول و مبانی مدیریت   پژوهشگاه تحقیقات اسلامی   انتشارات توکلی

// تاملات فرهنگی   سید رضا تقوی   انتشارات نخیل

 

چهار نوع سیستم مدیریت در کشور و دنیا داریم ؛ 1-  سیستم اقتصادی 2- سیستم سیاسی 3- سیستم فرهنگی 4- سیستم اجتماعی. ( درسیستم ها طراحی- نوسازی- بهسازی وجود دارد)

مدیریت سیستم ها به تدبیر و اداره امور سیستم سروکار دارد و مدیریت در بهترین شکل خود محدود به سازوکارها و بسترهایی است که فعالیت های سیستم در آنها انجام می پذیرد.

از جمله دلایل حضور دولت در برنامه ریزی فرهنگی عبارتند از :

1-   ضرورت هدایت و سرپرستی کلیه شئون زندگی در جهت سعادت ، قانون مندی و ضابطه مندی فرهنگی.

2-   مقابله با هرج و مرج فرهنگی.

3-   اتخاذ موضع فعال فرهنگی در نظام موازنه جهانی.

4-   جلوگیری از ورود فرهنگ بیگانه به عرصه فرهنگ اسلامی

5-   استقلال فرهنگی.

6-   مقابله با تهاجم فرهنگی ؛ دشمنان و دولتهایی که به رهبری جهانی می اندیشند به دنبال حاکمیت همه جانبه هستند.

واژه مدیریت فرهنگی از دیدگاه مقام معظم رهبری ؛ مهندسی فرهنگی و در مقابل ناتوی فرهنگی

مقام معظم رهبری در جمع دانشجویان دانشگاههای سمنان در تاریخ  18/8/85 فرمودند:

" باندهای بین المللی زر و زور که برای تسلط برمنافع ملت ها سازمان نظامی ناتو را تشکیل داده بودند اکنون برای نابودی هویت ملی جوامع بشری و تحقق بیشتر اهدافشان در پی تشکیل ناتوی فرهنگی هستند تا با استفاده از امکانات زنجیره ای متنوع و بسیار گسترده رسانه ای سررشته تحولات سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی کشورها و ملت ها را بدست بگیرند که باید هوشیارانه این مسئله را زیر نظر داشت. "

بازی های رایانه ای بحثی است که مقام معظم رهبری به آن اشاره داشتند زیرا ذهن بچه ها را فعال می کند و افراد در آن نقش ایفا می کنند.

* نحوه تاثیرگذاری شوالیه های رایانه ای (بازی های رایانه ای) بر فرهنگ اسلامی ما را نام ببرید.

1- خشونت و پرخاشگری. 2- تبلیغ فرهنگ برهنگی و نمایش صحنه های غیر مجاز اخلاقی.  3- تبلیغ فرهنگ غرب.  4- اسرار برگناه.  5- ازبین بردن قبح گناهان.  6- ارایه نماد های غیر اخلاقی و ضد اخلاقی  7- اسوه سازی از شخصیت های غیر اخلاقی.

علم مدیریت :

علم مدیریت شامل : مدیریت- طبقه بندی مدیران- مهارتهای مدیران- مدیران کارا.

الف) مدیریت : 1-  برنامه ریزی : کوتاه مدت- بلند مدت.  2- سازماندهی.  3- رهبری (قدرت) : مرجعیت- قانونی- تشویق و تنبیه  4- کنترل : پیش نگر- حین عمل- بعد از عمل

ب) طبقه بندی مدیران : 1- حیطه مسئولیت : مدیران وظیفه ای- مدیران عمومی.

 2- سطح سازمانی : عملیاتی- میانی- عالی.

ج) مهارت های مدیران : 1- مهارت های فنی 2- مهارتهای ادراکی 3- مهارتهای انسانی.

د) مدیران کارا – مدیران اثر بخش.

تعریف مدیریت : مدیریت فرایند بکارگیری موثر منابع انسانی و امکانات مادی برای تحقق اهداف سازمانی.

مدیریت دارای 4 اصل است : 1- برنامه ریزی 2- سازماندهی 3- رهبری 4- کنترل.

1-  برنامه ریزی : برنامه ریزی یعنی مدیران از پیش در باره هدف ها و اقدامات مورد نظر بیاندیشند و خود را برای استفاده از فرصت ها و مقابله با خطرها آماده کنند. ( نخستین کار در برنامه ریزی ، هدف سازمان   می باشد).

2-  سازماندهی : سازماندهی فرایند تنظیم و تخصیص کارها و اختیارات و منابع سازمان میان اعضاء و ایجاد هماهنگی میان آنها برای رسیدن به اهداف سازمان است.

3-  رهبری : رهبری فرایند اعمال نفوذ برای برانگیختن کارکنان به فعالیت در جهت تحقق اهداف سازمانی است.

4-  کنترل : کنترل عبارت است از تنظیم کلی فعالیتهای سازمان که عملکرد واقعی آنها با معیارها و اهداف از پیش تعیین شده مطابق باشد.( برای هر کاری معیاری را مشخص و برآن اساس مدیریت را پیش         می برند).

مدیران وظیفه ای : مسئولیت فعالیت ها و عملیات یک واحد و یا یک دایره سازمان سازمان هستند.

مدیران عمومی : مسئول تمامی سازمان و فعالیت های آن هستند.

مدیران از لحاظ سطح سازمانی :

1-  مدیران عملیاتی : مدیرانی هستند که در پایین ترین سطح سازمان فعالیت می کنند. آنان مستقیم با کارکنان در تماس هستند و وظیفه آنها فعالیت های کارکنان و نظارت بر حسن انجام کار است.

مدیران عملیاتی در تهیه برنامه های کوتاه مدت فعالیت دارند.

2-  مدیران میانی : بعنوان واسطه ای میان مدیران عملیاتی و مدیران عالی عمل می کنند که وظیفه آنها علاوه بر هدایت فعالیت مدیران عملیاتی ، باید کارهای خود را به مدیران عالی گزارش کنند.

یکی از وظایف مدیران میانی تهیه برنامه های میان مدت می باشد.

3-  مدیران عالی : مدیران عالی در بالاترین سطح سازمان قرار دارند. برای سازمان برنامه های بلند مدت تهیه می کنند و مسئولیت کل سازمان را برعهده داند.

بر کلیه واحدهای سازمان نظارت می کنند و فعالیت های آنان را ارزیابی می کنند. مدیران عالی مقدار زمانی که به برنامه ریزی اختصاص می دهند بیشتر از زمانی است که مدیران میانی و عملیاتی صرف برنامه ریزی می کنند زیرا مدیران عالی وظیفه دارند برنامه های جامع را تهیه کنند ، در حالی که مدیران عملیاتی تنها باید برنامه ریزی عملیاتی را هدایت کنند و در عوض مدیران عملیاتی مدت زمان بیشتری صرف هدایت و رهبری کارکنان می کنند چرا که این مدیران مستقیم با کارکنان سروکار دارند و مسئول مدیریت فعالیت های آنها می باشند.

براساس این هرم تعداد مدیران و کارکنان هر طبقه قابل رویت است + میزان عملیات اجرایی و هدایت و ارتباط با کارکنان قابل تشخیص است بدین معنا که مدیران عملیاتی با تعداد زیادتری از کارکنان ارتباط داشته و مستقیم آنها را هدایت می کنند اما مدیران عالی بیشتر کار و وقت خود را به تهیه برنامه های بلند مدت کنترل سازمان  و ارزیابی فعالیت های سازمان را بر عهده دارند

مدیران برای اعمال صحیح مدیریت به سه مهارت نیاز دارند:

 1- مهارت فنی. 2- مهارت انسانی. 3- مهارت ادراکی.

1-  مهارت فنی : توانایی بکار بردن دانش ، روش و فنونی است که از راه آموزش و تجربه بدست می آید. مثل مهارت یک مکانیک.

2-  مهارت انسانی : توانایی درک افراد و کار با آنان و بکارگیری کارکنان جهت تحقق اهداف سازمان را مهارت انسانی گویند.

3-  مهارت ادراکی : عبارت است از توانایی درک سازمان بعنوان مجموعه ای که با بخش های خود در تعامل است.

تعریف مدیران کارا : مدیران کارا ( درست انجام دهندگان کارها) توانایی استفاده بهتر از منابع موجود را در فرایند تحقق اهداف سازمانی دارند یعنی استفاده از حداقل امکانات و رساندن حداکثر بهره به سازمان.

تعریف مدیران اثر بخش : مدیران اثر بخش (انجام دادن کارهای درست ) توانایی گزینش اهداف مناسب و رسیدن به آنها را از بهترین روش دارند. مدیر موفق کسی است که علاوه بر برخورداری از کارایی ، اثر بخش نیز باشد.

فرهنگ

واژه فرهنگ قدمتش تقریبا به تاریخ تولد انسان است و از زمانی که انسان آفریده شد فرهنگ هم همراهش آمد.

فرهنگ از دو واژه درست شده است : 1- فر : یک پیشوند است به معنای بالا- پیش آمد- جلو- بر .

  2- هنگ : از ریشه ثنگ- قصد- آهنگ ( ثنگ یک لغت باستانی و ریشه اوستایی دارد و این معنا الان کاربرد ندارد).

در توصیف فرهنگ بعضی گفته اند مثل دریاست برای ماهی – هوا است برای انسان.

فرهنگ در لغت نامه فارسی بر وزن فرهنج است و به طور کلی معنای عقل- علم و دانش- بزرگی- سنجیدگی و... .

نام مادر کیکاووس فرهنگ بوده و به معنای کاریز و یا دهنه چشمه آب هم می باشد.

تعریف فرهنگ با توجه به دایره المعارف لاروس :

فرهنگ عبارت است از مجموعه اموری که به تمدن خاص یک گروه اجتماعی مربوط می شود به زبان دیگر فرهنگ به مجموعه ای اطلاق می شود که شامل معارف ، اعتقادات ، هنر ، اخلاق ، قوانین ، آداب و رسوم و هر نوع مقررات و عادات دیگری باشد که انسان بعنوان عضوی از جامعه آن را کسب کرده است.

اولین تعریف جامع و مانع از فرهنگ در سال 1871 ( 139 سال پیش ) در کتاب فرهنگ ابتدایی آقای تایلور بصورت زیر مطرح گردید: فرهنگ یا تمدن مجموعه پیچیده ای شامل معارف ، معتقدات ، هنرها ، صنایع ، فنون ، اخلاق ، قوانین ، سنین و بلاخره عادات ، رفتارها و ضوابطی است که فرد بعنوان عضوی از جامعه خود فرا می گیرد و در برابر آن جامعه وظایف و تعهداتی را بر عهده دارد.

 

نهادینه شدن فرهنگ : ( با توجه به یک تعریف جامعه شناختی)

نهادینه شدن فرایند منظمی از هنجارها ، پایگاهها و نقش های به هم پیوسته ای است که جامعه آن را پذیرا شده است و از طریق نهادینه شدن رفتارهای خود انگیخته و پیش بینی ناپذیر جای خود را به رفتار نظام یافته و پیش بینی پذیر می دهد.

فرهنگ پیرو- فرهنگ پیشرو :

1-  فرهنگ پیرو : به آن قسم از نوع کیفیت و شیوه زندگی مادی و غیر مادی می گویند که هیچ اصل و قانون اثبات شده قبلی را مورد تبعیت قرار نمی دهد بلکه صحت و مقبولیت خود را از تمایل و خواسته های مردم می گیرد به این معنا که این قسم از فرهنگ ناشی از رفتار، امیال و خواسته های مردم با هر انگیزه و علتی است و هیچ کاری به تطابق آنها با حقایق و واقعیات مستقل از هوا و هوس و تمایلات طبیعی انسانها ندارد.

2-  فرهنگ پیشرو : فرهنگ پویا و هدف دار را گویند که با توجه به معیارهای ز پیش تعیین شده در راستای واقعیات مستمر طبیعت و ابعاد اصیل انسانی برنامه ریزی می کند.

مهندسی فرهنگ – فرهنگ مهندسی

" هر کس هندسه نمی داند وارد این آکادمی نشود. "  افلاطون

مهندسی انسانی : مهندسی انسانی یعنی شکل دهی و ایجاد ساختمان شخصیت یک انسان.

مهندسی اجتماعی : به مفهوم نگرش مهندسی جامعه و به معنای ایجاد و پی ریزی یک شاکله درست اجتماعی و استمرار آن.

مهندسی فرهنگ : طراحی یک نظام مهندسی بر مبنای فرهنگ که خود دارای استانداردهای ویژه ای با عنوان استانداردهای نظام مهندسی فرهنگی باشد. این استاندارد ها معیار طراحی و مدیریت همه سطوح نظام اداری کشور در بخش های دولتی و خصوصی خواهد بود.  در چنین نظامی فرهنگ ستون خیمه مدیریت کشور است با این برداشت فرهنگ کشور یکی از ابعاد و زمینه هایی است که باید الگو و نگاه فرهنگی مهندسی شود.

مهندسی فرهنگی : به مفهوم قالب بودن رویکرد فرهنگی در سیستم ها در سطوح مختلف یعنی در مهندسی هر سیستم نگاه فرهنگی بر اساس استاندارد های مهندسی فرهنگ غالب باشد. هر موضوعی را با نگرش فرهنگی مهندسی کنیم. فرهنگ در کالبد همه فعالیت های گوناگون کلان کشور حضور داشته باشد.

تفکر مهندسی + تفکر فرهنگی =  مهندسی فرهنگی

تفکر مهندسی :ادامه مطلب